مدلی چهار وجهی در تعیین اثر بخشی سازمانی یک روش شناسی علمی برای محاسبه اثر بخشی سیستم ها

بررسی یک سیستم تولیدی یا خدماتی و تعیین میزان موفقیت یا عدم موفقیت آن می تواند بر اساس شاخص هایی مانند بازدهی، بهره وری، کارایی، اثر بخشی یا سود خالص انجام گیرد. برخی از این شاخص ها ماهیتی کیفی دارند و برخی نیز به صورت کمی یا مقداری قابل اندازه گیری اند. از سوی دیگر کاربرد و دامنه ی تفسیر هر یک از این شاخص ها نیز برای شناخت عملکرد سازمان ها متفاوت است. بنابراین در تحلیل هر سیستم سازمانی، باید توجه داشت که کدام زمینه و یا چه جنبه ای از عملکرد آن سیستم مورد نظر است تا بر پایه ی آن و متناسب با هدف مربوط، یک یا چند شاخص مناسب تعیین و تفسیر شود. به عنوان نمونه سود خالص یا بازدهی فیزیکی صرفا به بعد نتیجه ی پولی و مقداری مجموعه می پردازد و بنابراین قادر به بیان تغییر و تحول درونی سیستم برای دست یابی به کمیت های مزبور نیست.  در این میان استناد به موضوع اثر بخشی سیستم و عوامل وابسته به آن می تواند ضعف موجود در ارزیابی و تحلیل عملکرد سیستم را تا حد بسیار زیاد جبران کند. اما نکته ی اساسی در این زمینه، دشواری ناشی از عدم شناخت مفهومی و کیفی بودن صرف شاخص اثر بخشی است.